Mija właśnie rok, odkąd rozpoczęła się w naszym kraju pandemia COVID-19. Na naszych łamach wielokrotnie pisaliśmy o tym, że koronawirus ma negatywny wpływ m.in. na gospodarkę, kulturę i sztukę. Czy pandemia ma również wpływ na sytuację młodzieży zamkniętej w domach? Przedstawiamy wyniki badań na ten temat.

Pierwszy przypadek koronawirusa w Polsce ogłosił 4 marca 2020 roku ówczesny minister zdrowia Łukasz Szumowski, a 11 marca opublikowano rozporządzenie ministra edukacji narodowej, na mocy którego wprowadzono nauczanie zdalne. 17 marca 2020 roku Państwowa Stacja Epidemiologiczna w Grodzisku Mazowieckim odnotowała pierwszy przypadek koronowairusa w naszym powiecie.

Badanie przeprowadzone przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę, zostało zrealizowane we wrześniu 2020 r. na próbie pół tysiąca respondentów w wieku 13-17 lat. Miało na celu poznanie skali doświadczania przez młodzież różnego rodzaju przemocy i krzywdzenia w okresie zamknięcia placówek oświatowych. Pytania dotyczyły doświadczeń z okresu od połowy marca do końca czerwca, kiedy to w szkołach po raz pierwszy została wprowadzona edukacja zdalna. Dodatkowo przez kilka tygodni obowiązywał zakaz wychodzenia z domu bez opieki dorosłych.

Formy przemocy

Ponad co czwarty respondent (27,2%) w wieku 13-17 lat doświadczył w okresie od połowy marca do końca czerwca co najmniej jednej z badanych form krzywdzenia, a były to: przemoc fizyczna i psychiczna ze strony dorosłych, przemoc fizyczna i psychiczna ze strony rówieśników, wykorzystywanie seksualne z kontaktem fizycznym i bez, a także bycie świadkiem przemocy między rodzicami lub wobec rodzeństwa. Krzywdzenia istotnie częściej doświadczały dziewczyny niż chłopcy (34,8% vs 19,9%,). Doświadczenie krzywdzenia występowało częściej w grupie osób mieszkających z osobą, która nadużywała środków psychoaktywnych − głównie alkoholu (50,7% vs 23,1%). 15,8% respondentów doświadczyło jednej, 6,2% − dwóch, a 5,2% co najmniej trzech form krzywdzenia. W badanym okresie ponad co siódmy respondent (15%) doznał przemocy ze strony rówieśników, co dziewiąty (10,8%) ze strony bliskiej osoby dorosłej. Co 20 osoba (5,4%) była świadkiem przemocy wobec rodzica lub innego dziecka.

Prawie co dziewiąty badany (10,8%) w wieku 13-17 lat doświadczył w okresie od połowy marca do końca czerwca przemocy ze strony bliskich dorosłych. Istotnie częściej przemocy ze strony bliskich osób dorosłych doświadczyły starsze nastolatki: 16,5% w wieku 16-17 lat vs. 7,2% w wieku 13-15 lat.

Wykorzystywania seksualnego doświadczyło 10,2% respondentów, w tym 9,2% zostało wykorzystanych seksualnie bez kontaktu fizycznego, a 2,6% respondentów z kontaktem fizycznym.

Bycie świadkiem przemocy w domu

1 na 20 badanych (5,4%) był świadkiem przemocy w domu w okresie od marca do czerwca 2020 roku. Istotnie częściej świadkami przemocy byli starsi nastolatkowie (8,2% w wieku 16-17 lat vs. 3,6% w wieku 13-15 lat. Wśród badanych sytuacji były zarówno sytuacje przemocy osoby dorosłej wobec innego dziecka − świadkami ich było 3,6% nastolatków, jak i sytuacje przemocy między rodzicami lub opiekunami − świadkami było 2,4% nastolatków.

Przemoc rówieśnicza

Przemocy ze strony rówieśników doświadczyło 15% respondentów. Istotnie częściej były to dziewczyny niż chłopcy (18,9% vs 11,3%). Co dziewiąta badana osoba (10,8%) twierdzi, że została specjalnie uderzona przez rówieśnika. W wyniku zaistniałej sytuacji, prawie co piąta osoba (18,5%) skarżyła się na ból, siniaki, skaleczenie lub złamanie. Co szesnasty respondent (6,4%) doświadczył ze strony rówieśnika przemocy psychicznej.

Dobrostan psychiczny

Połowa badanych (49,8%) była w pierwszym okresie pandemii zadowolona ze swojego życia, natomiast co trzecia osoba (33,4%) oceniła je negatywnie. Istotnie częściej chłopcy niż dziewczyny (18,36% vs 8,2%) byli zdecydowanie zadowoleni ze swojego życia. Respondenci byli w tym czasie głównie zadowoleni z braku konieczności chodzenia do szkoły (50,6%), większej ilości czasu na odpoczynek (49,6%) oraz braku stresu szkolnego (49,0%). To, co było dla większości badanych trudne, to brak możliwości spotkania z kolegami i koleżankami (63,2%) i konieczność siedzenia w domu (51,4%). Prawie co trzeci respondent (30,8%) uznał, że w badanym okresie jego samopoczucie pogorszyło się, a co piąty (18%) stwierdził, że poprawiło się, a prawie połowa badanych (47,6%) nie zauważyła w tym czasie zmiany. W pierwszym okresie pandemii 2,9% respondentów w wieku 15-17 lat próbowało popełnić samobójstwo.

Wsparcie

Zdecydowana większość badanych (87,4%) miała w swoim otoczeniu przynajmniej jedną osobę, do której mogła się zwrócić w trudnej sytuacji. Ponad połowa badanych (51,6%) wskazała kilka, a 11,6% wiele takich osób. Co czwarty (24,2%) respondent przyznał, że w trudnej sytuacji może otrzymać wsparcie od jednej osoby, natomiast co jedenasty (9%) nie może liczyć na nikogo. Nastolatki, które doświadczyły w pierwszym okresie pandemii krzywdzenia częściej niż pozostałe (16,9% vs 6%) przyznawały, że nie mają w swoim otoczeniu osoby, do której mogłyby się zwrócić w trudnej sytuacji.

Gorzkie wnioski

Autorzy raportu wskazują, że przebywanie w domu nie uchroniło nastolatków przed doświadczeniem krzywdzenia. Nastolatki w wieku 16-17 lat częściej niż młodsze w wieku 13-15 lat deklarowały doświadczenie przemocy ze strony bliskich dorosłych, wykorzystywania seksualnego bez kontaktu fizycznego oraz bycie świadkiem przemocy w domu. Osoby, które doświadczyły krzywdzenia częściej niż pozostałe, nie mogły liczyć na żadne wsparcie społeczne.

Wśród wielu rekomendacji autorzy raportu wymieniają m.in. analizę programów nauczania pod kątem zmniejszenia obciążeń dla uczniów oraz przeprowadzenie pogłębionej diagnozy przyczyn stresu związanego ze szkołą, a także upowszechnienie opartych na dowodach programów profilaktycznych, skierowanych zarówno do dzieci, jak i rodziców, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów zdrowia psychicznego i przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu dzieci. Zwraca się uwagę również na konieczność podnoszenia kompetencji przedstawicieli wszystkich służb, działających na rzecz ochrony dzieci przed krzywdzeniem. Ważne jest także zwiększenie świadomości i gotowości do informowania organów ścigania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę dziecka.

Pełną treść raportu "Negatywne doświadczenia młodzieży w trakcie pandemii" (2020) Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę znajdziecie TUTAJ 

Poniżej spot kampanii „Pandemia przemocy”, która ma zwrócić uwagę na problem przemocy wobec dzieci i zachęcić do reagowania i pomocy w sytuacjach ich krzywdzenia.

To może Cię zainteresować: