Podwarszawskie miasta takie jak Milanówek czy Podkowa Leśna mogą poszczycić się wyjątkowym charakterem miast ogrodów. W zabudowie obu miejscowości dominują wille często o charakterze zabtkowym. Nadają one tym miastom niepowtarzalny urok i klimat, są także atrakcją turystyczną. W ostatnim czasie władze obu miast pracują nad przywróceniem świetności dwóm wysokiej klasy obiektom: Pałacykowi w Podkowie Leśnej i willi "Waleria" w Milanówku.
Do niedawna z powodu braku funduszy obiekty te niszczały i wymagały generalnego remontu.
Rewitalizacja Pałacyku - Kasyno.
Obiekt ten zwany zwyczajowo Pałacykiem – Kasyno znajduje się na terenie Leśnego Parku Miejskiego w Podkowie Leśnej. Został wybudowany w 1928 z inicjatywy dyr. Baniewicza i funduszów mieszkańców powstającej wówczas miejscowości. Teren parku, na którym powstał obiekt, należał wówczas do rodziny Lilpopów. Na jego terenie znajdowało się szereg urządzeń sportowych: korty tenisowe, tor saneczkowy, boisko do siatkówki. W 1942 r. rodzina Lilpopów przekazała park wraz z obiektem jako darowiznę wspólnocie mieszkańców Podkowa Leśna na cele społeczne.
Usytuowany w leśnym parku Pałacyk miał stanowić dla mieszkańców i gości podwarszawskiej letniskowej miejscowości miejsce integracji, rozrywki i działalności kulturalnej. I taki też charakter spełniał przez okres międzywojnia. Po wojnie w budynku powstała szkoła podstawowa i funkcjonowała tam do 1965 r., a zwolniony Pałacyk został wydzierżawiony Spółdzielni Spożywców Społem na ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy. Po odzyskaniu budynku od Społem władze samorządowe długo zastanawiały się na tym, jak zagospodarować Pałacyk.
Pod koniec lat 90-tych planowano nawet sprzedać obiekt (własność miasta), ale ostatecznie władze w poprzedniej kadencji przygotowały Strategię Rozwoju Miasta na lata 2005-2013 i podjęto decyzję o rewitalizacji budynku na cele społeczne. Umożliwiły to fundusze europejskie, z których skwapliwie skorzystano,a przygotowany wniosek unijny został uwzględniony w programie „Ochrona Dziedzictwa Kulturowego”.
Dziś rewitalizacja Pałacyku dobiega końca. Jego oddanie przewidywane jest we wrześniu 2007 r. Obiekt jest przeznaczony na siedzibę Samorządowej Jednostki Kultury pod nazwą Podkowiańskie Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich.
Z jego pomieszczeń będą korzystali mieszkańcy i przyjezdni. Jak poinformował Burmistrz Podkowy Leśnej Andrzej Kościelny - siedzibę znajdą w nim także organizacje pozarządowe i Rada Miasta na niektóre posiedzenia. W budynku znajdzie się też kawiarnia i restauracja (odbywa się przetarg na wynajem pomieszczeń). Będą się tam również odbywały wykłady Uniwersytetu Otwartego, szkolenia językowe i komputerowe, warsztaty i seminaria. Reprezentacyjna sala, zwana „lustrzaną", pomyślana jest jako miejsce pod wynajem na różne uroczyste okazje (usługa komercyjna).
Oferta kulturalna Pałacyku będzie skoordynowana z ofertą podkowiańskiego Ośrodka Kultury. Są plany powołania w Pałacyku Ośrodka Dokumentacji Historii Miasta, a docelowo Muzeum Historii Miasta Ogrodu. - „Zarówno Pałacyk, jak i otaczający go Park, ma w założeniach stać się znów wizytówką miasta, miejscem spotkań i integracji mieszkańców a także elementem budowy jego marki - jako najpełniejszej w Polsce realizacji howardowskiej idei "Miast Ogrodów" – mówił Andrzej Kościelny.
Obecnie odrestaurowano jedynie pałacyk. Rewitalizacja parku jest na razie wstrzymana z powodu braku uzgodnień z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody.
Całkowity koszt remontu Pałacyku wyniesie 2 500 000 zł, z czego:
- 75% - środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR),
- 10% - środki ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR),
- 15% - własny wkład Miasta Podkowa Leśna.
Inicjatywa warta pochwały!
„Waleria” - Muzeum Jana Szczepkowskiego
Trochę inaczej przebiega realizacja inicjatywy władz samorządowych Milanówka, które w tym roku zadecydowały o zakupie i remoncie willi "Waleria" przy ul. Spacerowej 20. Podobnie jak w Podkowie Leśnej, w obiekcie ma powstać Centrum Kultury. Willa „Waleria” była zbudowana na zamówienie jednego z bardziej znanych polskich rzeźbiarzy pierwszej połowy XX wieku – Jana Szczepkowskiego. Obecnie znajduje się w niej prywatne muzeum tego twórcy.
Do zakupu willi miasto przygotowywało się przez prawie rok. Sprawdzono hipotekę, przeanalizowano prawo własności willi i dzieł Szczepkowskiego, sporządzono wycenę budynku wraz z działką, przygotowano wstępny kosztorys remontu i adaptacji, prowadzono negocjacje dotyczące zakupu willi i przekazania miastu znajdujących się w muzeum dzieł mistrza (wycenionych na kwotę 3 324 900 zł) oraz dokonano ich inwentaryzacji (127 pozycji), które Fundacja im. Jana Szczepkowskiego ma przekazać nieodpłatnie miastu.
Powołano także społeczną komisję konkursową, której celem był wybór najbardziej ciekawego projektu zagospodarowania budynku. Uzyskano opinie i zalecenia konserwatorskie, ponieważ willa jest wpisana do rejestru zabytków. Przeanalizowano możliwości sfinansowania remontu obiektu z funduszy unijnych i przystosowania go do pełnienia funkcji Centrum Kultury.
Za nieruchomość Miasto zapłaci obecnym właścicielom 2 500 000 zł, w czterech ratach: 100 000 zł do 13 lipca 2007 r., 700 000 zł do 31 sierpnia 2007 r., 850 000 zł do 30 czerwca 2008 r., 850 000 zł do 30 czerwca 2009 r.
Koncepcja programowo–przestrzenna zagospodarowania obiektu uwzględnia wytyczne społecznego zespołu roboczego (ciało doradcze Burmistrza Milanówka Jerzego Wysockiego). Poza remontem i adaptacją willi oraz ogrodu w planach jest budowa pawilonu dla pracowni plastycznych oraz podziemnej sali koncertowo–konferencyjno–widowiskowej, której wykorzystanie pozwoliłoby w przyszłości zmniejszyć obciążenie miasta kosztami eksploatacji obiektu.
Wybudowanie tej sali pod zabytkowym drzewostanem wydaje się jednak dość problematyczne. Miasto nie uzyskało jeszcze oceny konserwatora przyrody, a ta najprawdopodobniej będzie negatywna.
Zgodnie z koncepcją programową w willi miałyby się znaleźć:
- w piwnicach – klub i kawiarnia z możliwością organizowania kameralnych koncertów, pomieszczenia przeznaczone na pracownie muzealne, pomieszczenie magazynowe, pracownia rzeźbiarska;
- na parterze – muzealna pracownia rzeźbiarska, recepcja z gabinetem dyrektora, zaplecze sanitarne, zaplecze do obsługi cateringu, winda dla niepełnosprawnych, sala multimedialna, czytelnia;
- na piętrze - muzeum Jana Szczepkowskiego, muzeum wnętrz milanowskich, muzeum Milanówka, pracownia multimedialna i czytelnia;
- na poddaszu - cztery pokoje gościnne z łazienkami, pomieszczenia biurowo- administracyjne, pracownie naukowe.
Szacunkowy koszt realizacji przedsięwzięcia przedstawia się następująco:
- remont i adaptacja budynku – 5 500 000 zł,
- rewaloryzacja ogrodu i remont ogrodzenia – 300 000 zł,
- budowa podziemnej sali – 6 000 000 zł,
- zakup wyposażenia Centrum Kultury – 3 500 000 zł,
- digitalizacja zasobów muzealnych – 800 000 zł,
- konserwacja gipsów – 2 500 000 zł,
- przygotowanie dokumentacji do wniosku o fundusze unijne 2 000 000 zł.
Razem koszt adaptacji willi Waleria na Centrum Kultury wyniesie 20 600 000 zł.
Przedsięwzięcie (poza zakupem, którego nie można realizować ze środków unijnych) dobrze wpisuje się w Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, jednak na tym etapie nie ma gwarancji na dofinansowanie z tego funduszu. Negatywny scenariusz zakładałby rezygnację z wybudowania sali podziemnej i rozłożenie inwestycji na wiele lat przy poszukiwaniu innych źródeł finansowania.
Na obecnym etapie władze Milanówka rozwiązują sytuację formalno – prawną i finansową przedsięwzięcia. Pozostaje jeszcze ważna kwestia zorganizowania bezkolizyjnego dojazdu do obiektu po uruchomieniu Centrum Kultury. Willa „Waleria” znajduje się bowiem przy skrzyżowaniu wąskich ulic i bliskim sąsiedztwie prywatnych posesji.
Władzom jednak należy pogratulować pomysłu i inicjatywy oraz życzyć rozwagi w działaniach.
Pałacyk Kasyno w Podkowie Leśnej - kwiecień 2007