Sejmik Województwa Mazowieckiego przyjął uchwałę antysmogową dla Mazowsza. Wskazuje ona, jakie piece i opał będą mogły być stosowane, a które zostaną ograniczone. Nowe przepisy będą obowiązywać po 14 dniach od ogłoszenia uchwały w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego.

Szerokie konsultacje

– Przyjęcie uchwały antysmogowej to krok w dobrym kierunku. Stawką jest przecież zdrowie nas wszystkich. Astma, nowotwory, choroby układu oddechowego czy krążenia to konsekwencje złego stanu powietrza. Nic więc dziwnego, że od pewnego czasu mieszkańcy i samorządy apelowały o wprowadzenia na Mazowszu uchwały antysmogowej – zauważa wicemarszałek Wiesław Raboszuk.

Przyjęcie uchwały poprzedziły szerokie konsultacje eksperckie i społeczne. Mieszkańcy swoje uwagi mogli zgłaszać zarówno pisemnie, jak i ustnie, a spotkania informacyjne odbyły się we wszystkich miastach subregionalnych – Warszawie, Płocku, Radomiu, Ciechanowie, Siedlcach i Ostrołęce. Do projektu uchwały zgłoszono ponad 2,2 tys. uwag, wniosków i opinii, w większości pozytywnych. Wszystkie wnioski zostały wnikliwie przeanalizowane, a zasadne uwzględnione w projekcie uchwały. Finalny projekt uchwały stanowi konsensus rozbieżnych oczekiwań dotyczących jej zakresu.

Również ze strony gmin płynęły często przeciwstawne wnioski. Niektóre samorządy apelowały o wprowadzenie bardziej restrykcyjnych rozwiązań, czyli np. całkowitego zakazu spalania węgla czy skrócenie terminów przejściowych na wymianę pieców. Inne sugerowały odroczenie zmian. Rozpatrując sprzeczne opinie i formułując przepisy uchwały konieczne było znalezienie wyważonego konsensusu. W toku prac brano pod uwagę przede wszystkim cel, jakim jest poprawa jakości powietrza na Mazowszu i związana z tym poprawa zdrowia mieszkańców. Kierowano się przy tym również zasadą proporcjonalności, polegającą na tym, że wdrożone uchwałą przepisy pozwolą na osiągnięcie oczekiwanego efektu ekologicznego przy proporcjonalnie najniższych kosztach i w najszybszym terminie.

– Mieliśmy bardzo dużo głosów poparcia dla samej idei wprowadzenia regulacji prawnych. Napłynęło do nas ponad 2,2 tys. uwag, wiele z nich uwzględniliśmy. Z kolei spośród 314 mazowieckich samorządów, którym projekt uchwały został przekazany do zaopiniowania, jedynie 16 zaopiniowało go negatywnie. Oznacza to, że 95 proc. wszystkich gmin dostrzega problem złej jakości powietrza na terenie województwa i akceptuje wprowadzane regulacje – podkreśla Marcin Podgórski, dyrektor Departament Gospodarki Odpadami oraz Pozwoleń Zintegrowanych i Wodnoprawnych w UMWM.

Piece zgodne z ekoprojektem

Podjęta uchwała antysmogowa ogranicza m.in. używanie pieców, kotłów i kominków, które nie spełniają wymagań ekoprojektu. Są to normy jednolicie określone dla całej Unii Europejskiej. Zawierają one minimalne wartości emisji zanieczyszczeń do powietrza dla kotłów oraz ogrzewaczy pomieszczeń (m.in. kominków). Wszystko po to, aby zmniejszyć zużycie paliwa i zredukować zanieczyszczenia emitowane przez przestarzałe urządzenia. Przed zakupem pieca, warto upewnić się u sprzedawcy bądź producenta, czy posiada on certyfikat i jest zgodny z wymaganiami ekoprojektu. Należy też przy tym pamiętać, że rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe, zakazuje wprowadzania do sprzedaży i użytkowania kotłów z rusztem awaryjnym. Ponadto uchwała zakazuje także palenia kiepskiej jakości opałem.

Jakie zmiany wprowadza uchwała antysmogowa?

Uchwała antysmogowa dla Mazowsza wejdzie w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego. Wprowadza ograniczenia i zakazy, co do używanych urządzeń i paliw:

• od dnia wejścia w życie uchwały wszystkie nowe instalacje (piece, kominki i kotły) muszą spełniać wymagania ekoprojektu;
• od 1 lipca 2018 r. nie wolno spalać mułów i flotokoncentratów węglowych oraz mieszanek produkowanych z ich wykorzystaniem, węgla brunatnego oraz paliw stałych produkowanych z ich wykorzystaniem, węgla kamiennego w postaci sypkiej o uziarnieniu 0-3 mm oraz paliw zawierających biomasę o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20 proc. (np. mokrego drewna);
• użytkownicy kotłów na węgiel lub drewno, czyli tzw. kopciuchów, które nie spełniają wymogów dla klas 3, 4 lub 5 wg normy PN-EN 303-5:2012, muszą wymienić je do końca 2022 r. na kocioł zgodny z wymogami ekoprojektu;
• użytkownicy kotłów na węgiel lub drewno klasy 3 lub 4 wg normy PN-EN 303-5:2012, muszą wymienić je do końca 2027 r., na kotły zgodne z wymogami ekoprojektu;
• użytkownicy kotłów klasy 5 wg normy PN-EN 303-5:2012 będą mogli z nich korzystać do końca ich żywotności;
• posiadacze kominków będą musieli wymienić je do końca 2022 r. na takie, które spełniają wymogi ekoprojektu lub wyposażyć je w urządzenie ograniczające emisję pyłu do wartości określonych w ekoprojekcie.

Co z przestrzeganiem przepisów uchwały antysmogowej?

Uchwała antysmogowa przewiduje możliwość skontrolowania stosowanych urządzeń grzewczych. Kontrolę w tym zakresie mogą przeprowadzać straże miejskie i gminne, wójt, burmistrz i prezydent miasta oraz upoważnieni pracownicy urzędów miejskich i gminnych, a także policja oraz Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, a naruszający te przepisy muszą liczyć się z mandatem do 500 zł lub grzywną do 5000 zł.  Na żądanie kontrolującego każdy użytkownik kotła, pieca lub kominka, zobowiązany jest do przedstawienia dokumentów potwierdzających, że stosowane przez niego urządzenie grzewcze spełnia wymagania uchwały. Dokumentem takim może być instrukcja użytkowania, dokumentacja techniczna lub inny dokument. Wymóg ten dotyczy także stosowanego paliwa. Aby potwierdzić jego jakość użytkownik instalacji powinien posiadać odpowiedni dokument, np. fakturę zakupu paliwa lub świadectwo jakości. Dostawca węgla powinien na żądanie klienta przekazać mu świadectwo jakości, a klient ma prawo do informacji o sprzedawanym towarze, tj. o jego cenie, pochodzeniu czy parametrach i składzie.

Wsparcie samorządowe i unijne

Mieszkańcy Mazowsza będą mogli liczyć na wsparcie samorządu województwa i Unii Europejskiej. Tylko w ramach RPO WM 2014-2020 na działania związane z ograniczaniem zanieczyszczenia powietrza, a także rozwój mobilności miejskiej zaplanowano ok. 111 mln euro. W poprzedniej perspektywie zrealizowano 66 projektów o wartości 325,2 mln zł, z czego dofinansowanie unijne wyniosło 164,6 mln zł. Udało się m.in.: przeprowadzić termomodernizacje kilkudziesięciu budynków publicznych. Powstały liczne instalacje solarne, zamontowano pompy ciepła, wybudowano również 6 elektrowni wiatrowych. Kolejnym źródłem wsparcia jest Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Tylko w latach 2007-2016 na zadania poprawiające jakość powietrza WFOŚiGW w Warszawie przeznaczył ponad 385 mln zł, dofinansowując tymi środkami blisko 3 tys. zadań. Dzięki tej pomocy samorządy, instytucje oraz mieszkańcy Mazowsza wykonali szereg inwestycji ograniczających emisję zanieczyszczeń do powietrza, takich jak modernizacje kotłowni czy montaż pomp ciepła. Powstały również instalacje wykorzystujące odnawialne źródła energii m.in. kolektory słoneczne czy ogniwa fotowoltaiczne.