Już za dwa tygodnie nie będzie można delektować się e-papierosem w pociągu, autobusie czy innym miejscu publicznym, racząc innych współpasażerów chmurą pary wodnej zawierającą nikotynę. W czwartek, Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę, dzięki której e-papierosów nie będzie też można używać w miejscach, w których obowiązuje zakaz palenia. Osoby niepełnoletnie też nie będą już mogły kupić elektronicznych papierosów.

Celem ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych jest przede wszystkim wdrożenie do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów oraz uchylającej dyrektywę 2001/37/WE. Dotychczasowa dyrektywa 2001/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 czerwca 2001 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich, dotyczących produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych, która obejmowała regulowane w zmienianej ustawie kwestie, straciła moc  ze skutkiem na dzień 20 maja 2016 r.

Zakres zmian wprowadzonych ustawą jest bardzo szeroki – począwszy od znacznego rozszerzenia słowniczka pojęć używanych w ustawie, poprzez uregulowanie kwestii dotychczas nieobjętych ustawą (dotyczących nowatorskich wyrobów tytoniowych, transgranicznej sprzedaży na odległość, papierosów elektronicznych, wyrobów ziołowych do palenia itp.), zmiany w zakresie obowiązków ciążących na producentach i importerach, czy wreszcie wprowadzenia nowych wymagań w stosunku do opakowań wyrobów tytoniowych.

Ustawa obejmuje zakazem palenia również palenie nowatorskich wyrobów tytoniowych (tj. spożycie substancji uwalnianych za pomocą takiego wyrobu) i palenie papierosów elektronicznych (tj. spożycie pary zawierającej nikotynę, wydzielanej przez papieros elektroniczny), z wyjątkiem palarni i innych miejsc do tego wyznaczonych.

Zabronione będzie także udostępnianie wyrobów tytoniowych, papierosów elektronicznych lub pojemników zapasowych (tj. naczyń z płynem zawierającym nikotynę, które można wykorzystać do ponownego napełnienia papierosa elektronicznego) osobom do lat 18. Konsekwencją rozszerzenia ww. zakazu, są regulacje zabraniające sprzedaży papierosów elektronicznych i pojemników zapasowych w tych samych miejscach, w których obowiązuje zakaz sprzedaży wyrobów tytoniowych (na terenie podmiotów wykonujących działalność leczniczą, szkół i placówek oświatowo-wychowawczych, obiektów sportowo-rekreacyjnych, w automatach i w systemie samoobsługowym, z wyjątkiem sklepów wolnocłowych) oraz uprawniające sprzedawców do żądania, w przypadku wątpliwości co do pełnoletniości kupującego te produkty, okazania dokumentu potwierdzającego wiek.

Zgodnie z ustawą zabronione będzie wprowadzanie do obrotu, produkcji i importu wyrobów tytoniowych:

1. o aromacie charakterystycznym, tj. wyraźnie wyczuwalnym zapachu lub smaku innym niż zapach lub smak tytoniu;
2. zawierających dodatki, w tym takie ich ilości lub stężenia, które zwiększają znacznie lub w wymiernym stopniu właściwości uzależniające, toksyczność lub właściwości CMR (tj. właściwości rakotwórcze, mutagenne lub działające szkodliwie na rozrodczość człowieka) wyrobu tytoniowego na etapie spożycia.

Zabronione będzie także wprowadzanie do obrotu, produkcji i importu  wyrobów tytoniowych zawierających:

1. witaminy lub inne dodatki, które stwarzają wrażenie, że wyrób tytoniowy jest korzystny dla zdrowia lub wiąże się z nim zmniejszone zagrożenie dla zdrowia;
2. kofeinę lub taurynę, lub inne dodatki i związki pobudzające kojarzone z energią i witalnością;
3. dodatki mające właściwości barwiące dla wydzielanych substancji;
4. dodatki, które ułatwiają inhalację lub absorpcję nikotyny – w przypadku wyrobów tytoniowych do palenia;
5. dodatki, które w formie niespalonej mają właściwości CMR;
6. środki aromatyzujące w jakichkolwiek ich komponentach, takich jak filtry, papier, opakowania i kapsułki, oraz nadawanie wyrobom tytoniowym właściwości technicznych, które pozwalają na zmianę zapachu lub smaku danych wyrobów tytoniowych lub intensywności ich dymu; filtry, papier i kapsułki nie będą ponadto mogły zawierać tytoniu lub nikotyny.

Do dokonywania oceny, czy dany wyrób tytoniowy spełnia ww. kryteria uprawniony będzie Inspektor do spraw Substancji Chemicznych. W przypadku gdy zastosowane w wyrobie tytoniowym dodatki będą mogły skutkować nadaniem wyrobowi tytoniowemu aromatu charakterystycznego lub zwiększeniem znacznie lub w wymiernym stopniu właściwości uzależniających, toksyczności lub właściwości CMR, ich stosowanie będzie zakazane, po wydaniu przez Komisję Europejską aktu wykonawczego określającego, że dany wyrób tytoniowy zawiera takie dodatki. Organem właściwym w sprawach przedstawienia Komisji Europejskiej wniosku w tym zakresie, będzie Inspektor do spraw Substancji Chemicznych.

Ustawa zabrania również sprzedaży na odległość, w tym transgranicznej sprzedaży na odległość, wyrobów tytoniowych, papierosów elektronicznych i pojemników zapasowych oraz ich części. Ponadto, obejmuje zakazem reklamy i promocji wyrobów tytoniowych reklamę i promocję papierosów elektronicznych oraz pojemników zapasowych. Z kolei zakaz sponsorowania przez firmę tytoniową działalności sportowej, kulturalnej, oświatowej, zdrowotnej i społeczno-politycznej dotyczył będzie również producenta lub importera wyrobów powiązanych (tj. papierosów elektronicznych, pojemników zapasowych oraz wyrobów ziołowych do palenia), a zakaz eksponowania w punkcie detalicznym przedmiotów imitujących opakowania wyrobów tytoniowych – także przedmiotów imitujących opakowania papierosów elektronicznych lub pojemników zapasowych.

Ponadto, ustawa określa wymogi wobec etykiet na opakowaniach jednostkowych i zbiorczych wyrobów tytoniowych oraz wyrobów powiązanych i na wyrobach tytoniowych. Nie będą one mogły zawierać jakichkolwiek elementów bądź cech, które w szczególności promują wyrób tytoniowy lub zachęcają do jego spożycia, sugerują, że jest on mniej szkodliwy niż inne wyroby, czy sprawiają, że przypomina produkt leczniczy, wyrób medyczny, żywność, środek spożywczy lub kosmetyk. Opakowania nie będą mogły też sugerować korzyści ekonomicznych w postaci dołączonych do nich drukowanych kuponów lub ofert wyrobów po obniżonej cenie lub darmowych, ofert w rodzaju dwa opakowania w cenie jednego lub innych podobnych ofert.

Zgodnie z regulacją ustawową, producent i importer wyrobów tytoniowych będzie zobowiązany do przekazania Inspektorowi do spraw Substancji Chemicznych jednorazowej informacji dotyczącej wykazu wszystkich składników używanych do produkcji wyrobu tytoniowego oraz poziomów wydzielanych substancji, jak również do niezwłocznego poinformowania o zmianie składu wyrobu tytoniowego, wpływającej na te informacje.

Przepisy ustawy określają także zasady umieszczania na opakowaniach wyrobów tytoniowych ostrzeżeń zdrowotnych. Na każdym opakowaniu jednostkowym i opakowaniu zbiorczym wyrobów tytoniowych do palenia zamieszczane będą:

1. ostrzeżenie ogólne – „Palenie zabija – rzuć teraz!”;
2. wiadomość informacyjna – „Dym tytoniowy zawiera ponad 70 substancji powodujących raka” oraz
3. mieszane ostrzeżenia zdrowotne, zawierające jedno z ostrzeżeń tekstowych wymienionych w załączniku do ustawy wraz z odpowiadającą mu kolorową fotografią z biblioteki obrazów, oraz informacje o zaprzestaniu palenia (numer telefonu, adres poczty elektronicznej lub strony internetowej, gdzie konsumenci mogą zasięgnąć informacji o programach wsparcia dla osób chcących rzucić palenie).

Ustawa normuje również sposób zamieszczania i wygląd ostrzeżeń umieszczanych na opakowaniach wyrobów tytoniowych bezdymnych oraz wyrobach ziołowych do palenia oraz zobowiązuje producentów i importerów wyrobów tytoniowych przeznaczonych na rynek Unii Europejskiej do zapewnienia oznaczenia opakowań jednostkowych niepowtarzalnym identyfikatorem drukowanym lub umieszczanym w sposób nieusuwalny i trwały.

Jeżeli chodzi o nowatorskie wyroby tytoniowe, to będą one mogły być udostępniane po raz pierwszy w celu dalszej sprzedaży albo wprowadzenia do obrotu, po uzyskaniu zezwolenia Inspektora do spraw Substancji Chemicznych, wydawanego na podstawie zgłoszenia producenta lub importera. Z kolei papierosy elektroniczne i pojemniki zapasowe będą mogły być udostępniane po raz pierwszy w celu dalszej sprzedaży albo wprowadzenia do obrotu, po dokonaniu przez producenta lub importera zgłoszenia oraz wyznaczeniu osoby prawnej lub fizycznej do kontaktu na terytorium Unii Europejskiej.

W przypadku gdy Inspektor do spraw Substancji Chemicznych stwierdzi lub będzie miał uzasadnione powody do stwierdzenia, że określone papierosy elektroniczne lub pojemniki zapasowe albo dany rodzaj papierosów elektronicznych lub pojemników zapasowych mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, wstrzyma, w drodze decyzji, ich wytwarzanie lub wprowadzanie do obrotu lub nakaże wycofanie z obrotu na czas niezbędny dla dokonania oceny przez Komisję Europejską. Po uzyskaniu oceny Komisji Europejskiej, Inspektor uchyli dotychczasową decyzję albo wyda decyzję o całkowitym wstrzymaniu wytwarzania lub wprowadzania do obrotu określonych papierosów elektronicznych lub pojemników zapasowych.

Ustawa zmienia obowiązujące obecnie przepisy karne oraz wprowadza w tym zakresie nowe regulacje penalizujące zachowania polegające na naruszeniu przepisów ustawy.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia.

oprac. na podst. materiałow Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej