17 sierpnia rozpocznie się IV edycja Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim. Tegoroczna odsłona poświęcona jest majses, czyli bajkom, opowieściom. W tym roku skupiamy się na żydowskich bajkach, izraelskim komiksie, ale będziemy poznawać również midrasze i kabałę. Poznamy również historię nieistniejącej już Wielkiej Synagogi w Grodzisku.

Już od czterech lat Stowarzyszenie Nowa Kultura i Edukacja oraz Wydawnictwo Taurus Edukacja i Kultura zapraszają do Grodziska Mazowieckiego na Festiwal Kultury Żydowskiej. W tym roku, od 17 do 21 sierpnia, odbędą się spotkania literackie, warsztaty edukacyjne i dźwiękowe, pokazy filmowe, wykłady i panele eksperckie oraz wystawy i koncerty. Istotnym punktem dla zachowania żydowskiej tożsamości miasta będą działania wystawiennicze – w tym roku zaprezentowane zostaną losy rodziny Gancer, która Polskę opuściła w 1956 roku oraz historia Wielkiej Synagogi w Grodzisku.

MAJSES

Bajki w różnorodnej odsłonie – od warsztatów dla dzieci, ściśle związanych z bajkami, przez opowieści chasydzkie (dr Wojciech Tworek z Uniwersytetu Wrocławskiego) i żydowskie (spotkanie z Bellą Szwarcman-Czarnotą), po spotkanie z Davidem Polonskym, ilustratorem komiksów: Walc z Baszirem i Dziennik Anne Frank oraz spotkanie z Sebastianem Frąckiewiczem, który opowie o komiksach żydowskich i izraelskich. W tym roku w dniach 17-21 sierpnia spotykamy się, aby opowiadać.

LITERATURA

W tym roku spotykamy się z Joanną Ostrowską, Zbigniewem Komorowskim i Konstantym Gebertem. Joanna Ostrowska, która w Grodzisku pojawi się dzięki wsparciu American Jewish Committee, opowie o swojej ostatniej książce, za którą otrzymała nagrodę Nike Czytelników, Oni. Homoseksualiści w czasie II wojny światowej. Ze Zbigniewem Komorowskim spotkamy się, aby porozmawiać o żydowskim dziedzictwie Koluszek (książka Sztetl Koluszki), a Konstanty Gebert, w rozmowie z Ewą Kamińską-Bużałek, przybliży historię Izraela, opowiadając o książce Pokój z widokiem na wojnę.

RELIGIA

Kabała, midrasze… Pojęcia, które są znane ze słyszenia, ale czy wiemy, co się pod nimi kryje, co oznaczają? Na te pytania odpowiedzą rabini Shai Welfeld z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie oraz Dawid Szychowski z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Łodzi.

MUZYKA

W tym roku muzyczną sceną Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim zawładną artyści z Izraela. W piątek, 18 sierpnia, wystąpi Tropikal Camel (DE/IL) z bliskowschodnim setem dj-skim w stylu etno techno. W sobotę wieczorem najpierw na scenie pojawi się rewelacja izraelsko-jemeńskiej surowej muzyki etnicznej, El Khat. Występ formacji założonej przez Eyala El Wahaba będzie pierwszym koncertem w Polsce. Tuż po El Khat na scenie pojawi się Adam Ben Nun, muzyk i producent, który w Grodzisku zaprezentuje swój solowy, Singer-songwriterski projekt.

Wydarzeniem okołomuzycznym, a dokładniej interwencją dźwiękową, będzie Sh’ma. Słuchajcie BNNT w piątek przy ulicy Harcerskiej 3, w Kamienicy Winterów.

SZTUKA

Ostatniego dnia Festiwalu, w poniedziałek 21 sierpnia, zapraszamy na spotkanie Sylwii Chutnik z Jarosławem Suchanem. Rozmowa Polak – Polka, Żyd – Żydówka, Artysta – Artystka toczyć się będzie wokół żydowskiej awangardy. To również nawiązanie do wystawy o tytule Polak, Żyd, Artysta w Muzeum Sztuki w Łodzi, której kuratorem był Jarosław Suchan, wieloletni dyrektor MS w Łodzi.

WARSZTATY

W tym roku zapraszamy na warsztaty organizowane przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN (Co robi wiewiórka w synagodze), warsztaty z języka hebrajskiego, warsztaty z tworzenia komiksów, warsztaty dla dorosłych z czytania bajek dla dorosłych z Bellą Szwarcman-Czarnotą oraz ingerencję w przestrzeni miejskiej będącą swoistymi warsztatami pamięciowymi z Patrycją Dołowy, dyrektorką JCC Warsaw.

TO TAKŻE NASZE DZIEDZICTWO

Grodzisk przez setki lat zamieszkiwała społeczność żydowska, przez wiele lat odsetek Żydów stanowił większość wszystkich mieszkańców. Miejscem, w którym zbierali i spotykali się lokalni Żydzi, była synagoga. O Wielkiej Synagodze będziemy mówić przy okazji wystawy, którą opracowaliśmy we współpracy z izraelską instytucją Ganzach Kiddush Hashem i Muzeum Getta Warszawskiego. Przedstawimy historię drewnianej synagogi z XIX wieku oraz sylwetki rabinów i członków Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Grodzisku. Wystawa to efekt zadania Synagoga w Grodzisku realizowanego w ramach programu Wspólnie dla dziedzictwa Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Od 2022 roku Grodzisk odwiedzają potomkowie i potomkinie grodziskich Żydów. W tym roku zapraszamy na spotkanie, które rozpocznie od otwarcia wystawy, z Shalomem Gantzerem z Izraela. Tematem spotkania będzie historia rodziny Gancer z Grodziska. To w piątek, 17.08. W niedzielę 20.08 w Grodzisku pojawi się rabin Yehuda Szapiro wywodzący się z grodziskiej chasydzkiej dynastii Szapiro. Dynastię w XIX wieku założył cadyk Elimelech, który postanowił zamieszkać w Grodzisku. Z tej samej rodziny pochodzili Jeszajahu Szapiro (The Pioneer Rebbe), który emigrował z Grodziska do Palestyny, by tam zakładać jedną z pierwszych żydowskich osad, a także Kalonimus Szapiro, ostatni rabin getta warszawskiego, autor Aish Kodesh (Święty Ogień), kazań z czasów II wojny światowej.

20 sierpnia zapraszamy na dwa spacery. O godzinie 13:00 – wyjątkowo w Pruszkowie – odbędzie się spotkanie z przedstawicielami Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie oraz spacer po żydowskim cmentarzu. Spacer poprowadzi Marian Skwara, ekspert w dziedzinie żydowskiej historii Pruszkowa.

O godzinie 14:00 Piotr Dąbrowski z Fundacji Nobiscum rozpocznie spacer dźwiękowy szlakiem żydowskiego Grodziska.

Corocznie Festiwal stara się prezentować historie Żydów z innych miast. W 2021 roku rozmawiano o Żydach z Konstancina, Jeziorny i Skolimowa oraz Łodzi. W 2022 roku przybliżaliśmy historię żydowskiego Brwinowa i zahaczyliśmy o  Pruszków jako zapowiedź tegorocznych działań. W 2023 roku zapraszamy ekspertów z Płocka (Fundacja Nobiscum: Gabriela Nowak-Dąbrowska i Piotr Dąbrowski), Koluszek (Zbigniew Komorowski), Pruszkowa (Marian Skwara i przedstawiciele Muzeum Dulag 121), Łodzi (Paweł Kulig, laureat Nagrody POLIN), oraz Koluszek i Grodziska Mazowieckiego. Prelegentem związanym historycznie z oboma miastami będzie rabin Yehuda Szapiro z Izraela, potomek chasydzkiej dynastii Szapiro z Grodziska.

Cały program dostępny jest na: www.festiwalkulturyzydowskiej.pl

Wydarzenie na Facebooku: https://www.facebook.com/events/215108541522356

Stowarzyszenie Nowa Kultura i Edukacja oraz Wydawnictwo Taurus Edukacja i Kultura od 2020 roku organizują w Grodzisku Festiwal Kultury Żydowskiej. To istotne dla rozwoju miasta wydarzenie ma na celu przybliżanie historii regionu, zwyczajów oraz kultury żydowskiej i izraelskiej.