19 sierpnia rusza 3. edycja Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim. Tegoroczna odsłona poświęcona jest roli kobiet w symbolice, kulturze, sztuce, tradycji i literaturze.
Już od trzech lat Stowarzyszenie Nowa Kultura i Edukacja oraz Wydawnictwo Taurus Edukacja i Kultura zapraszają do Grodziska Mazowieckiego na trwający tydzień Festiwal Kultury Żydowskiej. W ciągu siedmiu dni, od 19 do 25 sierpnia, odbędą się spotkania literackie, warsztaty dla wszystkich grup wiekowych, pokazy filmowe z Warsaw Jewish Film Festival, wykłady i panele eksperckie oraz wystawy i koncerty. Istotnym punktem, dla zachowania żydowskiej tożsamości miasta, będą w szczególności koncert tria Bastarda, wystawa poświęcona rodzinie Frejdlich i otwarcie zewnętrznej instalacji upamiętniającej rodzinę Gerecht oraz belgijskich Żydów zgładzonych w Holokauście.
LITERATURA
W tym roku odbędą się aż cztery spotkania wokół książek. W dniu otwarcia Festiwalu w Grodzisku pojawi się Agata Tuszyńska, autorka takich książek jak Oskarżona. Wiera Gran, Żongler. Romain Gary czy Mama zawsze wraca. To właśnie wokół tego ostatniego tytułu, wydanego przez Dwie Siostry, toczyć się będzie spotkanie. W sobotę 20 sierpnia spotkamy się z Mariuszem Szczygłem, w niedzielę, podczas rodzinnego pikniku, dr Agnieszka Szurek ze Stowarzyszenia Odkrywamy Bliskie Historie, opowie o Kuchni Grodziska. W środku tygodnia odbędzie się spotkanie autorskie z Karoliną Sulej, autorką bestselerowej książki Rzeczy osobiste. W festiwalowy weekend w Grodzisku pojawi się również dr Joanna Lisek, która opowie o żydowskich pisarkach i poetkach, prezentując jednocześnie kuratorowaną przez siebie wystawę Babiniec z zasobów Fundacji Bente Kahan.
RELIGIA
Rabini? Naturalnie, ale… rabinki? TAK! Małgorzata Kordowicz z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie, w dniu otwarcia Festiwalu – jeszcze przed Szabatem –wyjaśni, jakim sposobem kobiety mogą być rabinkami. Z kolei rabin Stas Wojciechowicz z synagogi reformowanej Ec Chaim, wygłosi wykład online o roli kobiet w judaizmie.
Jak judaizm zapatruje się natomiast na sprawy rozwodowe? O tym dowiemy się ze spotkania z Sarą Stachowiak, która opowie o „rozwodach po izraelsku”.
PIKNIK RODZINNY
Trzeci dzień festiwalu poświęcony będzie rodzinom w dosłownym znaczeniu. Odbędzie się piknik rodzinny, podczas którego przeprowadzone zostaną warsztaty z zaplatania chałek (prowadzone przez Hannę Kossowską z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie), spotkania literackie, warsztaty plastyczne i edukacyjne oraz gry plenerowe dla dzieci. Nie zabraknie muzyki na żywo, a podczas pikniku będzie można spróbować kuchni izraelskiej i bliskowschodniej.
MUZYKA
Dowodzone przez Pawła Szamburskiego Bastarda trio, na specjalne zamówienie Festiwalu, opracowuje koncertową wersję nigunów sławnej chasydzkiej dynastii Szapiro z Grodziska. Dynastię założył w XIX w. Elimelech Szapiro, jej członkami byli Kalonimus czy Izrael Szapiro. Dzięki wzmożonej pracy w Izraelu, organizatorom udało się znaleźć nagrania i zapisy nigunów, które 21 sierpnia zostaną zaprezentowane na żywo.
Skoro tematem Festiwalu są kobiety, w muzycznym line-upie nie mogło ich zabraknąć. Anna Riveiro, pierwsza polska kantorka, oraz norweska artystka Bente Kahan zaprezentują swoje programy autorskie. Muzyczna część Festiwalu odbywa się w dniach 19-21.08.
TO TAKŻE NASZE DZIEDZICTWO
Grodzisk przez setki lat zamieszkiwała społeczność żydowska, przez wiele lat odsetek Żydów stanowił większość wszystkich mieszkańców. Dlatego istotnym punktem upamiętniania żydowskiej historii jest przedstawianie rodzin, które to miasto współtworzyły. W ubiegłym roku zaprezentowano wystawę poświęconą rodzinie Gerecht. W tym roku, dzięki wsparciu Ambasady Belgii w Polsce oraz Fundacji PZU, powstanie całoroczna zewnętrzna instalacja poświęcona rodzinie Gerecht oraz belgijskim Żydom zamordowanym w Shoah. Instalacja znajdzie się przy ulicy Harcerskiej. Ponadto stowarzyszenie Nowa Kultura i Edukacja oraz Wydawnictwo Taurus Edukacja i Kultura wydadzą dziennik Bronisławy (Brandli) Gerecht z lat 1915-1917. Odsłonięcie instalacji odbędzie się 20 sierpnia.
Tego samego dnia otwarta zostanie wystawa poświęcona rodzinie Frejdlich oraz znanej artystce sztuki współczesnej i mail artu, Ewie Partum. Rodzina Frejdlich związana była z Grodziskiem od XX wieku, mieszkając w Willi Niespodzianka. Maurycy Frejdlich, dziadek Ewy Partum, był lokalnym radnym i prezesem OSP w Grodzisku.
Jak wyglądała żydowska historia Grodziska? Dotychczas znaliśmy ledwie fragmenty, wspomnienia, jakieś krótkie i suche fakty. Ale w 1936 roku Salomon Neuhaus postanowił spisać historię miasta, przedstawiając ją w ujęciu żydowskim. Tłumaczenie zapisanej w jidysz historii przygotowała dr Martyna Steckiewicz, teraz dzięki tekstowi Salomona Neuhausa możemy dowiedzieć się, jak funkcjonowało miasto i czy faktycznie było sztetlem.
Kolejną publikacją, która zostanie zaprezentowana w tym roku, będzie broszura rozpoczynająca prace nad przedstawianiem żydowskich rodzin zamieszkujących przez lata Grodzisk. Powstanie również folder z symboliką macew z grodziskiego cmentarza. Premiera folderu odbędzie się podczas spotkania eksperckiego z Magdaleną Budą i Krzysztofem Bielawskim, w którym festiwalowi eksperci i ekspertki opowiedzą o znaczeniu symboli wykutych na macewach oraz historii cmentarza w Grodzisku.
REGION
Corocznie Festiwal stara się prezentować historie Żydów z innych miast. W 2021 roku rozmawiano o Żydach z Konstancina, Jeziorny i Skolimowa oraz Łodzi. W tym roku zostanie przybliżona historia żydowskiego Brwinowa.
SZTUKA
Poza wystawą Babiniec, która zawita do Grodziska, w środku tygodnia odbędzie się wykład online prowadzony przez Martę Dziewańską, kuratorkę w Kunstmuseum Bern, poświęcony żydowskim artystkom.
To może Cię zainteresować: