W miniony weekend w Grodzisku Maz. gościła wystawa „Muzeum na kółkach” zorganizowana przez muzeum Historii Żydów Polskich POLIN we współpracy z Gminą Grodzisk Mazowiecki oraz Ośrodkiem Kultury Gminy Grodzisk Mazowiecki. Wystawa ta była przyczynkiem dla wielu wydarzeń towarzyszących, w których nasza redakcja też brała udział.
Projekt „Muzeum na kółkach” przypomina o współistnieniu społeczności polskiej i żydowskiej na przestrzeni tysiąca lat. Przez wieki Polska była najważniejszym ośrodkiem żydowskiego życia umysłowego, religijnego i kulturalnego. Żydzi stanowili 10 procent ludności Polski.
Grodzisk Mazowiecki to ważny punkt na mapie polsko-żydowskiego dziedzictwa kulturowego. Pierwsza wzmianka o obecności Żydów w Grodzisku Mazowieckim pochodzi z II połowy XVI wieku. W XVIII wieku wyznawcy judaizmu otrzymali pozwolenie na budowę pierwszej synagogi i założenie cmentarza – jednego z najstarszych na Mazowszu.
Centralnym punktem wystawy była interaktywna mapa Grodziska Mazowieckiego, na której zostały opisane ważne miejsca związane z lokalną historią żydowską. Poprzez trójwymiarową makietę sztetla przybliżono najważniejsze miejsca typowego polsko-żydowskiego miasteczka. Można było posłuchać również opowieści o kulturze mieszkańców wyznania Mojżeszowego oraz o jidysz, hebrajskim i polskim – trzech współistniejących i przenikających się językach, którymi posługiwali się polscy Żydzi.
Odwiedzający „Muzeum na kółkach” mieli okazję zobaczyć w foyer kina Centrum Kultury wystawę „Z narażeniem życia. Polacy ratujący Żydów podczas zagłady”.
Przez weekend dzięki zaangażowaniu młodzieży z grodziskich i milanowskich szkół – głównie z Gimnazjum nr 1 im. Noblistów Polskich w Grodzisku i Zespołu Szkół nr 1 w Grodzisku i Gimnazjum MTE w Milanówku, razem z pracownikami Willi Radogoszcz odtworzony został, usunięty podczas remontu dworca mural. Mural, odtworzony wedle projektu Dariusza Jażdżyka, podzielony został na dwie części. Nad sylwetką dworca, umieszczoną na ścianie wzdłuż wejścia na peron, widnieje napis Sztetl Grodzisk (Miasteczko Grodzisk), a od strony peronów powitanie Baruchim-habaim in Grodzisk (Serdecznie witamy w Grodzisku).
W sobotę dzieci mogły uczestniczyć w warsztatach pod nazwą „Przez dziurkę od klucza”, podczas których, bazując na informacjach historycznych oraz archiwalnych fotografiach i wycinkach prasowych stworzyły opowieść o grodziszczanach sprzed lat.
W niedzielę uczestniczyliśmy w spacerze historycznym, prowadzonym przez Łukasza Nowackiego „Grodzisk – miasto dwóch narodów”. Spacer, pomimo niesprzyjającej pogody, zgromadził wiele, zwłaszcza młodych osób. Spacer rozpoczynała się na cmentarzu żydowskim. Po raz pierwszy, w związku z likwidacją złomowiska, spacerowicze mogli zobaczyć oryginalną bramę dawnego cmentarza z XIX w. Podczas spaceru, urozmaicanego barwnymi opowieściami Łukasza Nowackiego dotyczącymi codziennego współżycia różnych kultur w Grodzisku Maz., zobaczyliśmy wiele zabytków związanych z obecnością społeczności żydowskiej na tych terenach, w tym kamienice żydowskich kupców z jedyną zachowana kuczką.
Weekendowe wydarzenia przyciągnęły wiele osób zainteresowanych historią i kulturą Żydów, zamieszkujących niegdyś w Grodzisku. Cieszy nie tylko zaangażowanie władz gminy w pielęgnowanie owego dziedzictwa, ale też coraz większa aktywność mieszkańców.