Podczas uroczystej gali w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN wręczono Nagrodę POLIN 2016. Laureatem 2. edycji konkursu został Jacek Koszczan, założyciel i prezes Stowarzyszenia Na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Żydów Ziemi Dukielskiej - Sztetl Dukla. Wyróżnienia otrzymali: Robert Augustyniak z Grodziska Mazowieckiego oraz Mirosław Skrzypczyk z Lelowa i Szczekocin. Nagroda Specjalna została przyznana Janowi Jagielskiemu z Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Laureat tegorocznej Nagrody POLIN, Jacek Koszczan, jest założycielem i prezesem Stowarzyszenia Na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Żydów Ziemi Dukielskiej - Sztetl Dukla. Jego praca to zarówno pozyskiwanie i archiwizowanie wiedzy o Żydach z Dukli i okolic, jak i działalność edukacyjna. Jacek Koszczan jest inicjatorem i budowniczym pomnika upamiętniającego 70. rocznicę zagłady dukielskich Żydów, społecznym opiekunem cmentarzy żydowskich, zbiorowej mogiły oraz ruin Synagogi w Dukli. Dzięki jego staraniom i wiedzy udało się doprowadzić do uhonorowania medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata dwóch rodzin z Gminy Dukla. Zwycięzca otrzymał statuetkę autorstwa Barbary Falender oraz nagrodę finansową w wysokości 10 tysięcy złotych.

„Tegoroczna Nagroda POLIN ma zwrócić uwagę na to, że dziesiątki osób na polskiej prowincji starają się chronić pamięć o żyjących tam przez setki lat Żydach. Robią to bez żadnego rozgłosu, z potrzeby serca. Ich praca zasługuje na najwyższe uznanie, szacunek i wsparcie” – mówi Tomasz Pietrasiewicz, członek Kapituły konkursu, laureat Nagrody POLIN 2015.

Kapituła konkursu postanowiła przyznać wyróżnienia także dwóm osobom spośród 7 nominowanych. Wyróżnienie otrzymali Robert Augustyniak, inicjator działań związanych z przywracaniem pamięci o społeczności żydowskiej Grodziska Mazowieckiego oraz Mirosław Skrzypczyk, nauczyciel i animator kultury pracujący na rzecz dziedzictwa żydowskiego w Lelowie i w Szczekocinach. Osoby wyróżnione przez Kapitułę konkursu otrzymały nagrody pieniężne o wartości 5 tysięcy złotych.

Wśród blisko 200 zgłoszeń nadesłanych do Muzeum POLIN znalazło się 88 różnych kandydatów, zarówno osób prywatnych, jak i instytucji. Kapituła pod przewodnictwem Mariana Turskiego nominowała sześć osób i jedną instytucję. Podczas czwartkowej gali nominacje odebrali:

• Aleksandra Markiewicz, twórczyni Pardes Festival – Spotkania z Kulturą Żydowską w Kazimierzu Dolnym;
• Sławomir Pastuszka, społeczny opiekun cmentarza żydowskiego w Pszczynie;
• Łukasz Połomski, pomysłodawca i założyciel Sądeckiego Sztetla oraz
• Ośrodek Edukacyjno-Muzealny „Świętokrzyski Sztetl” w Chmielniku.

O wyniku konkursu Nagroda POLIN 2016 zadecydowała Kapituła w składzie:

• przewodniczący Marian Turski, Przewodniczący Rady Muzeum POLIN;
• Dariusz Stola, Dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN;
• Grażyna Pawlak, Dyrektor Fundacji im. Profesora Mojżesza Schorra;
• Tomasz Pietrasiewicz, Dyrektor Ośrodka "Brama Grodzka – Teatr NN" w Lublinie, laureat Nagrody POLIN 2015;
• Paula Sawicka, Przewodnicząca Rady Programowej Stowarzyszenia przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii „Otwarta Rzeczpospolita” oraz
• Piotr Wiślicki, Przewodniczący Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.

Nagrodę Specjalną POLIN 2016 otrzymał Jan Jagielski z Żydowskiego Instytutu Historycznego za całokształt działalności: „Nagrodę POLIN przyznajemy osobom lub organizacjom zasłużonym dla ochrony pamięci o historii polskich Żydów. Jan Jagielski nie jest taką osobą. Jest prawdziwa instytucją, której zasługi na tym polu trudno przecenić” – powiedział prof. Dariusz Stola, Dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Nagroda POLIN jest przyznawana przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN osobom, organizacjom lub instytucjom aktywnie działającym na rzecz ochrony pamięci o historii polskich Żydów. Nagrody finansowe zostały ufundowane przez Tomka Ulatowskiego i Ygala Ozechova, Znamienitych Darczyńców Muzeum POLIN.

Na gali wręczenia Nagrody POLIN 2016 byli obecni m.in.: prof. Piotr Gliński, wiceprezes Rady Ministrów i minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Anna Azari, Ambasador Izraela w Polsce, Hanna Lehtinen, Ambasador Finlandii w Polsce, Pierre Lévy, Ambasador Francji w Polsce, Rolf Nikel, Ambasador Republiki Federalnej Niemiec w Polsce, Paul Wojciechowski, Ambasador Australii w Polsce, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego z Austrii, Izraela, Niemiec, Królestwa Norwegii, Finlandii oraz Stanów Zjednoczonych, Zdzisław Sipiera, wojewoda mazowiecki, Włodzimierz Paszyński, wiceprezydent m. st. Warszaw oraz Piotr Wiślicki, Przewodniczący Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce. Gala wręczenia nagrody rozpocznie obchody „Made in POLIN” – trzydniowego festiwalu organizowanego co roku z okazji rocznicy otwarcia wystawy stałej Muzeum POLIN.

Biogramy laureatów i nominowanych do tegorocznej edycji konkursu Nagroda POLIN:

JACEK KOSZCZAN, Dukla – LAUREAT NAGRODY POLIN 2016

Jacek Koszczan jest założycielem i prezesem Stowarzyszenia Na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Żydów Ziemi Dukielskiej - Sztetl Dukla, które ma na swoim koncie wiele projektów realizowanych we współpracy z Gminą i Parafią Polskokatolicką w Łękach Dukielskich (m.in. Żywa biblioteka Podkarpacia). Jego praca to zarówno pozyskiwanie i archiwizowanie wiedzy o Żydach z Dukli i okolic, jak i działalność edukacyjna - łączenie pokoleń tak, by w naturalny sposób przekazywana była historia, a młodzież z Dukli zainteresowała się wielokulturową przeszłością swojego miasta. Jacek Koszczan jest inicjatorem i budowniczym pomnika upamiętniającego 70. rocznicę zagłady dukielskich Żydów, społecznym opiekunem cmentarzy żydowskich, zbiorowej mogiły oraz ruin Synagogi w Dukli. Wielokrotnie organizował w Dukli Dni Kultury Żydowskiej i jest autorem scenariuszy do filmów „Dlaczego?” oraz „Sumienie”, w które zaangażował młodych ludzi z Dukli i okolic. Dzięki jego staraniom i wiedzy udało się doprowadzić do uhonorowania medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata dwóch rodzin z Gminy Dukla. Jest organizatorem spotkań młodzieży z Polski i Izraela ze Sprawiedliwą. Posiada bogatą kolekcję artefaktów związanych z kulturą żydowską, które eksponuje na wystawach w kraju i za granicą. Był pomysłodawcą i projektantem kart pocztowych z portretami dukielskich Żydów. Od kilku lat organizuje obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu w Dukli i wyjazdy młodzieży do Synagogi w Dynowie na uroczystości związane z Nowym Rokiem Żydowskim.

ROBERT AUGUSTYNIAK, Grodzisk Mazowiecki – WYRÓŻNIENIE

Robert Augustyniak jest mieszkańcem Grodziska Mazowieckiego, gdzie zainicjował wiele działań związanych z przywracaniem pamięci o społeczności żydowskiej. W 2009 roku doprowadził do przeniesienia na cmentarz żydowski macew, którymi utwardzono podwórze jednej z posesji w Grodzisku Mazowieckim. Był jednym z pomysłodawców Dni Kultury Żydowskiej. Podjął się zbadania i spopularyzowania historii ukrywania się Marka Edelmana w Grodzisku Mazowieckim.

W 2012 roku wspólnie z miejscowym domem kultury zorganizował pierwszą po wojnie ceremonię w rocznicę likwidacji getta w Grodzisku Mazowieckim. W 2013 roku razem z Krzysztofem Bielawskim z portalu Kirkuty na cmentarzach żydowskich w Grodzisku Mazowieckim i Błoniu umieścił tablice upamiętniające Żydów – żołnierzy Wojska Polskiego, poległych w kampanii wrześniowej 1939 roku. W 2014 roku Robert Augustyniak zorganizował protest, który doprowadził do zmiany planu zagospodarowania przestrzennego Grodziska Mazowieckiego, dopuszczającego zabudowę części cmentarza żydowskiego. Jednym z ostatnich działań Roberta Augustyniaka jest próba odzyskania macew, które prawdopodobnie znajdują się pod warstwą asfaltu jednej z ulic w Grodzisku Mazowieckim.

MIROSŁAW SKRZYPCZYK, Szczekociny i Lelów – WYRÓŻNIENIE

Mirosław Skrzypczyk jest nauczycielem i animatorem kultury zaangażowanym i pracującym na rzecz dziedzictwa żydowskiego w Lelowie i w Szczekocinach. Pełni funkcję prezesa Lelowskiego Towarzystwa Historyczno-Kulturalnego im. Walentego Zwierkowskiego i jest koordynatorem licznych projektów edukacyjnych i artystycznych poświęconych tematyce żydowskiej. Współorganizuje m.in. Szczekociński Festiwal Kultury Żydowskiej i coroczne „Święto Ciulimu-Czulentu” w Lelowie. Realizuje także projekt Żydzi Szczekocińscy. Przywracanie pamięci i odkrywanie śladów, organizuje sesje popularnonaukowe i warsztaty edukacyjne, spotkania polskiej i izraelskiej młodzieży oraz kursy dla nauczycieli. Jest autorem licznych publikacji na temat lelowskich i szczekocińskich Żydów. Mirosław Skrzypczyk, który na co dzień uczy języka polskiego w Zespole Szkół w Szczekocinach, jest laureatem nagrody „Chroniąc pamięć” (2011) i Nagrody im. Księdza Stanisława Musiała (2014).

ALEKSANDRA MARKIEWICZ, Kazimierz Dolny – NOMINACJA W KONKURSIE NAGRODA POLIN 2016

Głównym dziełem Aleksandry Markiewicz jest Pardes Festival – Spotkania z Kulturą Żydowską w Kazimierzu Dolnym. Organizowane od 2013 roku przywołują wielokulturowe dziedzictwo Polski, stanowiąc cykl rozmów, wystaw, filmów i koncertów, w których naczelne miejsce zajmuje historia polskich Żydów. W 2014 roku wątkiem towarzyszącym była tradycja i kultura Romów, w 2015 – Ormian, w 2016 – Łemków.

Festiwal stał się wydarzeniem wyjątkowym – starannie przemyślanym i ciekawie zakomponowanym, skierowanym do wszystkich, przyciągającym ludzi wrażliwych na subtelność detalu i jakość przekazu. Potrzeba przypomnienia świata polskich Żydów uczyniła z Pardes Festival przestrzeń namysłu nad przeszłością i teraźniejszością Polski oraz kondycją człowieka w realiach XXI wieku. Szacunek dla odmienności innych kultur i tradycji zachęca do udziału w festiwalu duże grono osób i instytucji, ekspertów i znawców z Polski i z Europy.

Aleksandra Markiewicz od 2005 roku prowadzi agencję literacką zajmującą się, m.in. promocją kultury.

SŁAWOMIR PASTUSZKA, Pszczyna – NOMINACJA W KONKURSIE NAGRODA POLIN 2016

Sławomir Pastuszka dzieli swój czas i zaangażowanie pomiędzy Pszczynę i Kraków. Od 11 lat jest społecznym opiekunem cmentarza żydowskiego w Pszczynie, gdzie prowadzi zaawansowane prace renowacyjne. Odnowił ponad 250 nagrobków i w całości uporządkował teren nekropolii. Aktywnie współpracuje z Urzędem Miejskim w Pszczynie. Podczas corocznej imprezy „Spotkania z Kulturą Żydowską” prowadzi dla mieszkańców wykłady historyczne, oprowadzanie po cmentarzu oraz mieście śladami pszczyńskich Żydów. Od 2012 roku regularnie publikuje w miejscowej gazecie „Głos Pszczyński” artykuły na temat losów rodzin żydowskich z Pszczyny, rabinów, synagogi i miejscowych tradycji. W 2012 roku wydał przewodnik „Śladami pszczyńskich Żydów”, który rok później ukazał się w wersji rozszerzonej, a w 2015 roku książkę pt. „Nic to innego tylko dom boży…, czyli o dziejach pszczyńskich synagog”, z której całkowity dochód został przeznaczony na renowację kolejnych nagrobków na cmentarzu. Jest twórcą i redaktorem naczelnym studenckiego pisma naukowego „Judaista”. Został wyróżniony przez burmistrza Pszczyny nagrodą w dziedzinie kultury.

Prywatnie jest nauczycielem kultury żydowskiej w Lauder e-Learning Schools oraz doktorantem w Instytucie Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie przygotowuje pracę dotyczącą pszczyńskiego cmentarza.

ŁUKASZ POŁOMSKI, Nowy Sącz – NOMINACJA W KONKURSIE NAGRODA POLIN 2016

Łukasz Połomski jest pomysłodawcą i założycielem działającego w ramach fundacji Nomina Rosae projektu historycznego Sądecki Sztetl, poświęconego tematom związanym z żydowską historią tego miejsca, ale także zajmującego się innymi mniejszościami narodowymi. W ramach projektu realizował programy: Młodzi Ambasadorzy Tolerancji, Spotkania z żydowskimi świętami, Tętno życia, Jesienna Jesziwa, Spacery śladami sądeckich Żydów. Jest autorem licznych artykułów poświęconych historii Nowego Sącza, w szczególności historii żydowskiej tego rejonu.

Łukasz Połomski, który na co dzień jest nauczycielem historii i społeczeństwa w Zespole Szkół Społecznych "Splot" im. Jana Karskiego oraz w Szkole Podstawowej nr 20, aktywnie bierze udział w licznych debatach, spotkaniach, prowadzi spacery historyczne i wykłady. W 2016 r. otrzymał odznaczenie "Chroniąc Pamięć" przyznawane osobom zasłużonym dla ratowania dziedzictwa żydowskiego.

OŚRODEK EDUKACYJNO-MUZEALNY "Świętokrzyski Sztetl", Chmielnik – NOMINACJA W KONKURSIE NAGRODA POLIN 2016

Ośrodek Edukacyjno-Muzealny "Świętokrzyski Sztetl" w Chmielniku został otwarty w 2013 roku w wyremontowanym budynku osiemnastowiecznej synagogi - odbudowanym i przekształconym w miejsce pamięci o dawnych czasach zgodnego współistnienia dwóch kultur. Ośrodek jest miejscem spotkań ze sztuką, kuchnią i historią żydowskich mieszkańców Chmielnika, którzy stanowili 80% ludności miasta do II wojny światowej, a także z całego regionu kieleckiego. Konstrukcja synagogi została zachowana, jednak jej wnętrze zmieniło się w nowoczesne i imponujące interaktywne muzeum. Ośrodek od lat realizuje program poznawania historii sztetli i kultury żydowskiej. Od 2001 roku są to działania skierowane przede wszystkim do młodzieży, która uczy się tolerancji i szacunku dla drugiego człowieka, poznaje dzieje tych, którzy odeszli, a tak wiele zostawili po sobie. Ośrodek dzięki swojej niezwykłej ekspozycji oraz intensywnej działalności już na stałe wpisał się w historyczno-kulturalny krajobrazu regionu.

JAN JAGIELSKI – NAGRODA SPECJALNA POLIN 2016

Jan Jagielski jest pracownikiem Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma, gdzie stworzył Dział Dokumentacji Zabytków. Od 1981 roku czynnie angażuje się w dzieło opieki nad miejscami i zabytkami związanymi z kulturą i historią Żydów polskich. Współtworzył Społeczny Komitet Opieki Nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej. Przewodniczył Fundacji Wiecznej Pamięci zajmującej się renowacją i upamiętnianiem cmentarzy, synagog i innych zabytków żydowskich, a także miejsc i wydarzeń związanych z historią Żydów w Polsce oraz działalnością kulturalną i oświatową dotyczącą stosunków polsko-żydowskich. Jest szeroko znany jako inicjator akcji restaurowania cmentarzy żydowskich w małych miastach, którą prowadzi wraz z grupami młodzieży z kraju i z Izraela.

To może Cię zainteresować: