Dziś jest to zwykły budynek mieszkalny, jakich wiele. Wcześniej jednak znajdował się w rękach osób, które zapisały się na kartach historii naszego regionu – chociażby rodziny Łubieńskich, którzy przyczynili się do rozkwitu niedaleko położonego majątku w Guzowie. W tym numerze przyjrzymy się losom dworu w Golach, który położony jest na terenie obecnie nazywanym Cegłowem.
Historia tego dworu sięga pierwszej połowy XVIII w., gdy jego właścicielem był Franciszek Owsiany, a po nim Michał Szymanowski. Po jego śmierci dobrami, w imieniu nieletnich dzieci, zarządzała jego żona Aniela. To ona w 1812 r. dokonała pierwszego aktu działowego dóbr, na mocy którego dobra Izdebno, Badów i Maruna otrzymała córka Dorota, a majątki Gole, Zabłotnia oraz Rybaki z przewozem na Wiśle otrzymała druga córka – Barbara. Barbara Szymanowska urodziła się w Izdebnie. W 1807 r. wyszła za mąż za Piotra Łubieńskiego i razem z nim zarządzała Golami. Piotr w młodości kształcił się w domu, a później wykształcenie swe uzupełnił pobytem w Wiedniu. Po powrocie przebywał u swego ojca w Guzowie, by następnie podjąć pracę w Warszawie pod kierunkiem przyrodniego stryja Prota Potockiego. W stolicy razem ze starszymi braćmi należał do tajnego Towarzystwa Przyjaciół Ojczyzny. W następnych latach skupił się na karierze politycznej i wojskowej, podczas której brał m.in. udział w obronie Modlina i był odznaczany za swe zasługi. Po rezygnacji z kariery wojskowej gospodarował w Golach.
Jednak lata 40. XIX w. przyniosły kryzys finansowy majątku. Jego długi stale rosły. W 1845 r. dobra zajął i opisał komornik, który zapisał, że większą część gruntów stanowiły pola pszenicy i żyta. Ponadto uprawiano tytoń i tabakę, koniczynę, kartofle i buraki cukrowe. Inwentarz żywy stanowiły natomiast owce rasy merynos, krowy, konie i woły robocze. W dobrach znajdowały się również 3 karczmy i wiatrak. Według opisu na zabudowania dworskie składał się murowany pałac z rotundą od frontu, 2 drewniane ganki i galeria na tyłach oraz murowana obora, 4 chlewy, stajnia, 3 owczarnie, stodoła, gołębnik, kuźnia i kilka budynków gospodarczych z wielkim podwórzem w środku. Pod pałacem znajdowały się piwnice, a na parterze duża sień, korytarz, 10 pokoi i pokoik służący na wychodek. Pałac otoczony był owocowym ogrodem, w którym znajdowały się drzewka wiśni, czereśni, jabłek, gruszek i śliwek oraz kilkanaście sztuk brzoskwiń.
W tym samym czasie w dobrach Gole istniała fabryka cukru z buraków. Została założona przez Łubieńskiego w 1846 r. i zajmowała się przerabianiem buraków, pochodzących głównie z własnych folwarków, na mączkę, którą sprzedawano do fabryk w Hermanowie i Guzowie. Główny budynek fabryki był murowany, o jednym piętrze i pokryty dachówką. Na parterze znajdowały się 4 sale z urządzeniami, na poddaszu zaś mieściły się mieszkania. Poza głównym budynkiem znajdowały się jeszcze trzy inne. Fabryka była wyposażona m.in. w prasy hydrauliczne wyprodukowane przez Braci Evans. Nie wiadomo jak długo funkcjonowała. W latach 70. XIX w. dobra Gole miały podpisane kontrakty na dostawę buraków z fabryką cukru w Oryszewie. W 1846 r. fabryką w Golach zarządzał syn Piotra – Paweł. Jednak z uwagi na to, iż na stałe mieszkał w Guzowie, wyręczał się Konstantym Nowakowskim, a następnie majstrem starszym Józefem Gaszczyńskim.
Barbara Łubieńska zmarła w 1856 r. w Warszawie w wieku 67 lat. Pochowano ją w grobach rodzinnych w Wiskitkach. Po jej śmierci Gole odziedziczyło czworo jej dzieci, a mąż otrzymał dożywocie na całości dóbr zmarłej. Dzieci w zamian za to dożywocie zapisały Piotrowi ⅕ dóbr Gole oraz ⅕ dóbr Izdebno. Tym samym dobra Gole stały się własnością pięciu osób w równych częściach. W 1859 r. rodzeństwo dokonało aktu działowego, na skutek którego ⅘ dóbr Gole przeszło na własność Marii z Łubieńskich Szymanowskiej. Pozostała ⅕ nadal należała do jej ojca Piotra. Całość zaś dóbr Izdebno przeszła na własność Feliksa Łubieńskiego. W 1867 r. sprzedano folwark Łysagóra małżeństwu Mieszkowskim. Folwark ten formalnie wydzielono z dóbr, zakładając oddzielną księgę hipoteczną. Niedługo po tej transakcji Piotr Łubieński zmarł i tym samym Maria w drodze postępowania spadkowego stała się jedyną właścicielką dóbr Gole. Po jej śmierci właścicielem został Bronisław Skarzyński, który zarządzał majątkiem przez 10 lat. Majątek w momencie zakupu był mocno zadłużony. Kilka miesięcy przed sprzedażą komornik licytował owce, krowy, świnie i bryczkę. Licytacja odbyła się na poczet zaległych podatków skarbowych. W 1879 r. sprzedano je Michałowi Piotrowskiemu, a po jego śmierci dobra odziedziczyły dzieci, które w 1909 r. sprzedały je małżeństwu Karczewskim. Dwa lata później nowym właścicielem został Adam Hirszman. Na początku 1928 r. z dóbr wyłączono obszar 73 hektarów i otrzymał on nazwę Folwark Gole B.
Po II WŚ majątek uległ parcelacji. W budynku dworskim ulokowano szkołę, która mieściła się w nim do czasu wybudowania nowego budynku (w latach 50.) Po przeniesieniu szkoły w dworze mieścił się ośrodek zdrowia i biblioteka. Obecnie znajdują się w nim mieszkania.
To może Cię zainteresować: