To, że pałac we wsi Moszna był, nie ma wątpliwości. Świadczą o tym opowieści starych mieszkańców kilku pobliskich wsi, oraz oryginalne zdjęcie wnętrza pałacu w Mosznach i pozostałości fundamentów niniejszej budowli.
Z relacji p. Antoniego Parola, byłego mieszkańca wsi Krosna wynikało, że pałac wybudowała w pierwszej połowie XIX wieku, hrabina Marcelina Ożarowska, właścicielka Moszny. Jak mawiali miejscowi ludzie - dom był biały, ładny i duży. Pałac nie był zamieszkały na stałe, korzystano z niego tylko wiosną i latem, natomiast zimą stał pusty. Budowlę otaczał uroczy ogród zaprojektowany przez młodego architekta i planistę, Teodora Chrząńskiego, późniejszego autora Parku im. Stanisława Augusta Poniatowskiego w Warszawie. Chrząński popisał się projektując i wykonując dwie naturalnej wielkości postacie - Adama i Ewy. Odlano je ze spiżu w pracowni ludwisarskiej w Warszawie, po czym przewieziono do Moszny i ustawiono w ogrodzie.
Wnętrze pałacu. Październik 1914.
W 1914 roku wybuchła I wojna światowa. W październiku tegoż roku, podczas wymiany ognia artyleryjskiego, nie wiadomo właściwie dlaczego, pałacyk obrano sobie za cel. Skutek ostrzału był tragiczny - obiekt został doszczętnie zniszczony i spalony. Ocalała tylko jedna, duża sala, a w niej trochę mebli. W tym samym miesiącu sfotografował ją Saryusz Wolski, fotoreporter tygodnika "Świat". Ocalały jakimś cudem dwa spiżowe pomniki, Adama i Ewy. Znaleziono je w Utracie, rzece płynącej tuż obok parku. Ślady po zburzonym pałacu z czasem znikały. Miejscowi ludzie szukając po wojnie materiałów budowlanych, korzystali z okazji i wywozili resztki cegły i drewna. Kilkadziesiąt lat później - 17 stycznia 1945 roku do dworu w Mosznie weszli Sowieci. Jak twierdzą świadkowie, cały folwark spustoszono, a z ocalałego dworu zrabowano najcenniejsze rzeczy, w tym oba pomniki - Adama i Ewy.
To może Cię zainteresować: